Pervazivni poremećaji – poremećaji verbalne i neverbalne komunikacije, socijalnih interakcija i stereotipan repertoar ponašanja i aktivnosti
U pervazivne razvojne poremećaje (prema međunarodnoj klasifikaciji) spadaju:
- Dečiji autizam
- Atipični autizam
- Rettov sindrom
- Drugi dezintegrativni poremećaji detinjstva
- Hiperkinetički poremećaj udružen sa mentalnom retardacijom i stereotipnim pokretima
- Aspergerov sindrom
- Drugi pervazivni razvojni poremećaj
- Pervazivni razvojni poremećaj, nespecifikovan
Autizam
Autizam je pervazivni razvojni poremećaj sa karakterističnim oblikom patološkog funkcionisanja, kvalitativnim oštećenjem recipročnih socijalnih interakcija, nedostatkom socio-emocionalnog reciprociteta, oskudnim repetitivnim i stereotipnim obrascima ponašanja, interesovanja i aktivnosti i abnormalnostima u razvoju verbalne komunikacije. (Golubović, 1988; Golubović & Kašić, 2000.)
Autizam čini trijada poremećaja:
- poremećaj socijalnih interakcija,
- socijalne komunikacije i imaginacije,
- repetativne aktivnosti.
Kako prepoznati pervazivne poremećaje?
Dete sa autizmom najlakše je prepoznati po sledećim simptomima:
- Nedostatak komunikacije predstavlja jedan od najznačajnih kriterijuma za dijagnostifikovanje autizma
- Nedostatak kontakta pogledom
- Neodazivanje na poziv imenom
- Snažne fascinacije određenim predmetima
- Stereotipni pokreti telom ili prstima
- Nedostatak empatije
- Odsustvo simboličke igre
Aspergerov sindrom
Aspergerov sindrom se može prepoznati po zakasnelom razvoju govora, oštećenom razumevanju govora, izmenjenoj visini, ritmu i naglasku, neobičnom pogledu, motoričkoj nespretnosti, izražavanju bez korišćenja ruku, bizarnom stavu tela, itd.
Drugi dezintegrativni poremećaj detinjstva
Drugi dezintegrativni poremećaj detinjstva predstavlja pervazivni razvojni poremećaj pri čemu je postojao period normalnog razvoja, nakon čega dolazi do regresije stečenih sposobnosti u kratkom vremenskom periodu.
Retov sindrom
Retov sindrom predstavlja ne-autistični razvojni poremećaj (vezan za X hromozom) koji se javlja u prvim godinama života, gotovo isključivo kod devojčica. Karakteriše se gubitkom do tada stečenih sposobnosti, praćen mentalnom retardacijom, poremećajem ravnoteže, prestankom korišćenja ruku.
ADD-ADHD
ADD-ADHD je deficit paznje sa ili bez hiperaktivnosti. Deca sa ADD imaju problem selektivne pažnje, obično su nezrelija od svojih vršnjaka, uz to karakteriše ih i selektivno pamćenje, impulsivnost, zaboravnost, nedostatak osećaja za vreme, egocentrizam dok sa druge strane ispoljavaju kreativnost i uvide koje prevazilaze njihov uzrast. Problem se javlja kada je ovaj poremecaj skriven, te usled nelečenja izaziva mentalni poremećaj u zrelom dobu. Dete sa ADD-ADHD se može klasifikovati kao:
- nepažljivo;
- hiperaktivno-implusivno
- kombinovanog tipa, ukoliko su prisutne obe grupe simtoma.
Nije svaka hiperaktivnost, nepaznja i neposlušnost znak ovog oboljenja. Dijagnozu može da postavi stručnjak u saradnji sa roditeljima. Obavezno treba utvrditi logopedski status deteta jer deca sa ADD često ispoljavaju specifične smetnje u učenju (disleksiju i disgrafiju) i razvojne jezičke poremećaje. Otklanjanje ovih smetnji ulazi u domen rada logopeda koji je stručno kometentan da pomogne detetu u sticanju boljeg izgovora glasova, veštine slušanja i verbalnog rezonovanja kao i u otklanjanju specifičnih smetnji pri učenju te omogući i usmeri pravilan kognitivan razvoj deteta.
Pervazivni razvojni poremećaji se ispoljavaju u prve tri godine života.